Herpes simplex

Čovjek se zarazi u mladosti. Nakon zaraze se javljaju klinički znakovi samo u 10% zaraženih, dok kod ostalih bolest ostaje latentna i može se javiti u obliku herpesa na usni, konjuktivi i dr.u tresnim situacijama (menstruacije, traume, uzbuđenje i sl.) ili pri smanjenoj imunosti. U latentnom obliku virus se zadržava u ganglijskim stanicama živaca.

Herpes simplex tip 1 - procjenjuje se da je njime zaraženo 60% djece u dobi do 10 godina. Broj zaraženih i nositelja virusa stalno raste i doseže čak do 80-90% starijih od 50 godina. Ovaj tip virusa najčešće se prenosi preko usta, neposrednim kontaktom (dovoljan je poljubac ili kap sline). Zaraza može proći bez ikakvih simptoma ili simptomima sličnim infekciji gornjih dišnih putova. Virus se nakon prvog kontakta s domaćinom nasadi na dio živčanog sustava oko usana i ostaje doživotno u tijelu, te se povremeno ili češće "budi". Najčešći razlozi koji ga aktiviraju povezani su padom imuniteta, gripom, prehladom, stresom, povišenom tjelesnom temperaturom, hladnoćom, menstruacijom. Iako je infekcija virusom herpes simplex tip 1 relativno bezazlena, komplikacije nastaju ako se bolest proširi na druge dijelove tijela, a posebno je opasan prijelaz na oči, gdje virus može uzrokovati infekciju oka, uz vjeđe, spojnicu i rožnicu i tako dovesti do oštećenja rožnice. Bolest nije izlječiva, već se samo ublažava sredstvima za olakšanje simptoma.

Herpes simpex tip 2 - često ga nazivaju i genitalnim herpesom iako se procjenjuje da oko 30% slučajeva potječe od herpesa simplex tip 1, a ostalih 70% izaziva herpes simplex tip 2. Kod muškaraca se bolest (mjehurići ispunjeni tekućinom) pojavljuje na sluznici penisa i na prepuciju, a kod žena počinje upalom stidnice, osjećajem neugode i svrbeži, zatim se pojavljuju mjehurići na vanjskim spolnim organima. Bolest se ne može potpuno izliječiti, već samo ublažiti antivirusnim lijekovima i kremama za lokalnu uporabu.

Klinička slika: bolest se može javiti u primarnom obliku (10%, aftozni gingivostomatitis, herpetični egzem, keratokonjuktivitis, menigoencefalitis i sl.) i u sekundarnom obliku. Promjene mogu biti loaklizirane na koži, sluznici, oku, CNS-u, a može se rijetko javiti i generalizirana bolest.

a) koža - Na koži se javlja pečenje, srvbež i bockanje. Nakon toga se javljaju papule koje prelaze u vezikule. Vezikule pucaju i stvara se krusta. Takva promjena se najčešće javlja na granici između sluznice i kože (usna).  
b) Promjene na sluznicama - uključuju gingivostomatitis (aftozni, kataralni, ulcerozni) koji ima promjene jednake onima na koži (papule, vezikule, ulceracije).  
c) Na oku - se javljaju keratokonjuktivitis i herpetični keratitis. Rijetko se javlja meningitis i encefalitis.  
d) Do generaliziranog oblika - dolazi pri porodu ako je majka inficirana. Kod takvog oblika inkubacija traje 3-5 dana a zatim dolazi do diseminacije u CNS, pluća, jetru, slezenu, koštanu srž. Dolazi do povišenja temperature, dispneje, cijanoze, konvulzija, javlja se ikterus te kožni simptomi bolesti. Bolest je visoko letalna.
e) Tip 2 – izaziva promjene na urogenitalnom traktu (uretritis, vaginitis, cervicitis) i na perianalnoj regiji, te na koži spolnih organa.

Dijagnoza: klinička slika, serološke pretrage, izolacija virusa.

Terapija: lokalno IDU (idoksuridin - sprječava sintezu DNA u stanicama inficiranim virusom) u obliku masti. Mogu se davati i slijedeći lijekovi: vidarabin (manje nuspojava od IDU), aciklovir (inhibira DNA polimerazu virusa, oštećuje funkciju bubrega), interferon (djeluje nakon ulaska virusa u stanicu i sprječava replikaciju virusa). Citarabin inhibira sintezu nukleinskih kiselina.